Hego-ipuru

Hego-ipuru
Irudi gehiago
Iraute egoera
Arrisku txikia  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Klasea	Pinopsida
Ordena	Pinales
Familia	Cupressaceae
Generoa	Juniperus
Espeziea	Juniperus oxycedrus L
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	juniper tar (en)

Hego-ipurua edo hego-orrea (Juniperus oxycedrus) Cupressaceae familiako landarea da, ipuruen generokoa. Portugal eta Marokoren ekialdetik, Iranen iparralderaino zabaltzen da. Lehortera ongi moldatutako landarea da. Mediterraneoan ugaria da, askotan artearekin, pinuarekin ... batera agertuz (oso arrunta baso pobreetan). Argitasun handia behar du, hori dela eta, mendi magal lehor eta harritsuak kolonizatzeko joera dauka eta ez da substratuarekiko espezifikoa. Itsas mailatik 1500 metroko altituderaino zabaltzen da, baina 1000 metrotik aurrera kopurua jaisten doa. Fruitu mamitsua ematen duen Cupressaceae bakarrak dira genero honetako landareak.Euskal Herrian erdialdeko zein goi-mendiko espezie bezala agertzen da.

Ezaugarriak

10m-ko garaierara hel daitekeen zuhaixka da. Adaburu konikoa dauka isolatuta dauden aleetan, irregularra bihurtuz urteekin. Ale gazteetan adarrak enborraren oinarritik hazten dira, ale zaharragoetan aldiz, enborraren azpiko aldea libre gelditzen da. Ale zaharrek enbor zuzen eta zurruna daukate, metro bateko diametroa baino handiagoa dena. Enbor azala fina da, gris-arre kolorekoa, plaka eta tira finetan antolaturik dagoelarik.

Hostoak

Hosto iraunkorreko zuhaixka da. Hostoak hirunaka bertizilatuak. Hosto gazteak erikoideak dira eta zaharrak azikularrak, 0,8-2,5 cm-koak eta zurrunak. Bi lerro estomatiko txuri ditu hostoaren gainazalean, nerbio berde fin baten bidez banatuak.

Konoak

Landare doikoa da eta negu bukaeran eta udaberri bitartean loratzen da.

Ale arrek kono ugari dituzte, hostoaren galtzarbetan bakarka agertzen direlarik. Hauek esferikoak dira eta horixkak edo gorrixkak izan daitezke. Hauek ezkata ugari dituzte bertiziloetan kokatuak, bakoitza 3-7 zaku polinikoekin azpialdean. Ale emeek kono bakanak dituzte, hauek elkarri lotuta dauden ezkata mamitsuak dituzte. Itsura esferiko edota oboidea hartuz estrobiloek.

Fruituak

Galbulu izenez ezagutzen dira eta 8-15 mm-ko diametroa dute. Gazteak direnean berdeak dira eta heltzean gorriak edo arre-gorrixkak. Hauek askotan argizari txuri-urdinxka batez estalita daude, igurzterakoan desagertzen dena eta puntan protuberantzia txiki bat daukate. Hauek 1-3 hazi dituzte.

Bigarren urtean heltzen dira fruituak.

• 
  Hostoak eta kono helduak (Katalunian)
• 
  Hostoak eta kono gazteak (Frantzian)

Enborra

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Hego-ipurua EuskalNatura.net webgunean, Ainara Flores Compains

• Datuak: Q184300
• Multimedia: Juniperus oxycedrus / Q184300
• Espezieak: Juniperus oxycedrus