Żeneta
Genetta | |||
G. Cuvier, 1816[1] | |||
Przedstawiciel rodzaju – żeneta tygrysia (G. tigrina) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ssaki | ||
Podgromada | żyworodne | ||
Infragromada | |||
Rząd | drapieżne | ||
Podrząd | kotokształtne | ||
Infrarząd | Viverroidea | ||
Rodzina | wiwerowate | ||
Podrodzina | Genettinae | ||
Rodzaj | żeneta | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Viverra genetta Linnaeus, 1758 | |||
Synonimy | |||
| |||
Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
|
Żeneta[8] (Genetta) – rodzaj ssaka z podrodziny Genettinae w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce i Europie[9][10][11].
Morfologia
Długość ciała 40,8–62,2 cm, ogona 34–53,5 cm; masa ciała 1,3–3,5 kg; samce są z reguły większe i cięższe od samic[10][12].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1816 roku przyrodnik i zoolog Georges Cuvier w publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce królestwa zwierząt[1]. Cuvier wymienił dwa gatunki – Viverra fossa von Schreber, 1776 (= Viverra fossana P.L.S. Müller, 1776) i Viverra genetta Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) Viverra genetta Linnaeus, 1758 (żeneta zwyczajna).
Etymologia
- Genetta: starofr. genette ‘żeneta’[13].
- Odmaelurus: gr. οσμη osmē lub οδμη odmē ‘zapach’; αιλουρος ailouros ‘kot’[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Viverra genetta Linnaeus, 1758.
- Osbornictis: Henry Fairfield Osborn (1857–1935), amerykańsoki geolog, paleontolog; gr. ικτις iktis, ικτιδις iktidis ‘łasica’[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Osbornictis piscivora J.A. Allen, 1919.
- Pseudogenetta: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’[16]; rodzaj Genetta G. Cuvier, 1816. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudogenetta villiersi Dekeyser, 1949 (= Genetta thierryi Matschie, 1902).
- Paragenetta: gr. παρα para ‘blisko, obok’[17]; rodzaj Genetta G. Cuvier, 1816. Gatunek typowy: Genetta (Paragenetta) lehmanni Kuhn, 1960 (= Genetta johnstoni Pocock, 1908).
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[18][12][9][8]:
- Genetta abyssinica (Rüppell, 1836) – żeneta etiopska
- Genetta thierryi Matschie, 1902 – żeneta sawannowa
- Genetta victoriae O. Thomas, 1901 – żeneta olbrzymia
- Genetta johnstoni Pocock, 1908 – żeneta skryta
- Genetta piscivora (J.A. Allen, 1919) – żeneta rybożerna
- Genetta servalina Pucheran, 1855 – żeneta serwalowata
- Genetta cristata Hayman, 1940 – żeneta grzywiasta
- Genetta genetta (Linnaeus, 1758) – żeneta zwyczajna
- Genetta felina (Thunberg, 1811) – żeneta afrykańska
- Genetta tigrina (von Schreber, 1776) – żeneta tygrysia
- Genetta fieldiana Du Chaillu, 1860 – żeneta rudoplama
- Genetta bourloni Gaubert, 2003 – żeneta liberyjska
- Genetta poensis Waterhouse, 1838 – żeneta królewska
- Genetta pardina I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1832 – żeneta lamparcia
- Genetta angolensis Bocage, 1882 – żeneta angolska
Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu:
Drzewo filogenetyczne (uproszczone) rodzaju Genetta w oparciu o analizy nukleotydów cytochromu b i pętli D[21]:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Uwagi
- ↑ Nazwa odrzucona, publikacja Okena Lehrbuch der Naturgeschichte została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego[2].
Przypisy
- ↑ a b G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation: pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 156. (fr.).
- ↑ ICZN. Opinion 417. Rejection for nomenclatorial purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815—1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14, s. 1–42, 1956–1957. (ang.).
- ↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 1010. (niem.).
- ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 72. (niem.).
- ↑ J.A. Allen. Preliminary notes on African Carnivora. „Journal of Mammalogy”. 1 (1), s. 25, 1919. DOI: 10.2307/1373716. (ang.).
- ↑ P.L. Dekeyser. Un Viverriné nouveau d’Afrique occidentale: Pseudogenetta villiersi (gen. et sp. nov.). „Bulletin du Muséum d’Histoire Naturelle”. 21 (2), s. 421, 1949. (fr.).
- ↑ A. Kühn. Genetta (Paragenetta) lehmanni, eine neue Schleichkatze aus Liberia. „Säugetierkundliche Mitteilungen”. 8, s. 155, 1960. (niem.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 141. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 408–410. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 215–224. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Genetta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-13].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 651–653. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 292.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 469.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 124.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 210.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 183.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
- ↑ L. Werdelin & M.E. Lewis: Koobi Fora Research Project. Cz. 7: The Carnivora. San Francisco: California Academy of Sciences, 2013, s. 93. (ang.).
- ↑ D.M.A. Bate. On an extinct species of genet (Genetta plesictoides, sp. n.) from the Pleistocene of Cyprus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1903 (2), s. 122, 1903. (ang.).
- ↑ A.W. Ferguson, H.R. Roble & M.M. McDonough. Noteworthy record of the Ethiopian genet, Genetta abyssinica, (Carnivora, Viverridae) from Djibouti informs its phylogenetic position within Genetta. „Mammalia”. 83 (2), s. 7, 2018. DOI: 10.1515/mammalia-2017-0081. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- Britannica: animal/genet
- Treccani: genetta
- SNL: genetter