Folusz (maszyna)

Folusz z napędem wodnym, grafika z Theatrum Machinarum Novum Georga Andreasa Böcklera, 1661
Zobacz hasło folusz w Wikisłowniku

Folusz, pilśniarka, spilśniarka – maszyna stosowana w procesie folowania sukna.

Tkaniny przeznaczone na sukno tkano z grubej, zgrzebnej przędzy wełnianej, a następnie poddawano folowaniu (spilśnianiu). Pierwotnie zabieg ten był wykonywany za pomocą rąk lub nóg[1]. Malowidła ścienne, odnalezione w Pompejach, pokazują jak deptano wówczas sukno w specjalnych korytach[2]. Z czasem zaczęto używać grubych kijów (bijaków). Od drugiej połowy XII w. stosowano do tego procesu drewniane młoty, poruszane kołem wodnym[1]. W takim foluszu stępory (drewniane młoty) uderzały w wielokrotnie poskładane sukno, leżące w stępie (wydrążonej kłodzie). Według zachowanych dokumentów w 1339 r. był we Frankfurcie folusznik, który napędzał swoją pilśniarkę siłą wody[2].

Przypisy

  1. ↑ a b SamuelS. Lilley SamuelS., Ludzie, maszyny i historia. Zarys historii rozwoju maszyn i narzędzi na tle przemian społecznych, WiktorW. Chitruk (tłum.), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 61 .
  2. ↑ a b Franz MariaF.M. Feldhaus Franz MariaF.M., Maszyny w dziejach ludzkości od czasów najdawniejszych do Odrodzenia, StanisławS. Sosnowski (tłum.), Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1958, s. 273 .