Zagroda Wincentego Witosa
![]() | |||
![]() Dom mieszkalny | |||
Państwo |
| ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | Wierzchosławice | ||
Rozpoczęcie budowy | 1905 | ||
Ukończenie budowy | 1913 | ||
Pierwszy właściciel | Wincenty Witos | ||
Położenie na mapie gminy Wierzchosławice ![]() | |||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | |||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego ![]() | |||
![]() | |||
| |||
Strona internetowa |
Zagroda Wincentego Witosa – obejście w Wierzchosławicach zbudowane przez Wincentego Witosa. W skład zagrody wchodzą: dom mieszkalny, budynek inwentarski, stodoła, spichrz oraz wolno stojąca piwnica z nadbudową. Od 1971 roku mieści się tutaj Muzeum Wincentego Witosa. Większość zabudowań zachowuje swój pierwotny charakter, jedynie budynek inwentarski (po rekonstrukcji) zaadaptowano na cele administracyjne i muzealne.
Lokalizacja
Zagrodę zbudowano w północnej części podtarnowskich Wierzchosławic w województwie małopolskim. Położona jest przy drodze z Wojnicza do Radłowa, w pobliżu skrzyżowania z szosą prowadzącą do przysiółka Dwudniaki. Znajduje się na małopolskim szlaku architektury drewnianej. Od rodzinnego domu (miejsca urodzin) Wincentego Witosa dzieli ją około 500 m.
Historia
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Witos_Wierzchos%C5%82awice_%28HistoriaPolski_str.210%29.jpg/220px-Witos_Wierzchos%C5%82awice_%28HistoriaPolski_str.210%29.jpg)
Wincenty Witos urodził się 21 stycznia 1874 roku w domu rodzinnym Witosów w Wierzchosławicach. Pochodził z biednej rodziny chłopskiej, która posiadała dwumorgowe gospodarstwo. Był wybitnym politykiem II Rzeczypospolitej, czołowym działaczem ruchu ludowego, trzykrotnie sprawował funkcję premiera Rzeczypospolitej Polskiej.
Niezabudowany grunt o powierzchni 24 arów, na którym zbudowano zagrodę, był posagiem żony Wincentego Witosa, Katarzyny. Budowa zagrody rozpoczęła się w 1905 roku i trwała osiem lat[1]. W domu zamieszkali Witosowie z córką Julią. Witos w czasie procesu brzeskiego, obawiając się utraty majątku, przekazał formalnie obejście swej jedynej córce. Po śmierci Katarzyny i Wincentego Witosów w domu mieszkała ich córka z rodziną. Od lat 60. XX wieku działacze ludowi wraz z rodziną czynili starania o objęcie opieką spuścizny po przywódcy ruchu ludowego. Ostatnią właścicielką gospodarstwa z rodziny Wincentego Witosa była jego wnuczka, która przekazała najpierw część domu[2], a później zagrodę na cele muzealne. Muzeum w zagrodzie Wincentego Witosa utworzono w 1971 roku, kierowniczką została jego wnuczka Joanna Steindel[3]. W latach 1995–1997 wszystkie budynki zagrody zostały wyremontowane[4].
Zabudowania
Pięć budynków ustawiono w czworobok wokół podwórza. Pierwotnie były to: dom mieszkalny, budynek inwentarski (nazywany stajnią lub oborą), stodoła, spichrz oraz piwnica z nadbudową. Wszystkie budynki, zbudowane z drewna, mają konstrukcję zrębową. Dwuspadowe dachy budynków kryte są dachówką. W domu – układ wnętrz dwutraktowy z sienią, przebiegającą na osi środkowej budynku. Znajdują się w nim cztery izby[4].
Od ogrodu i sadu zabudowania oddziela drewniany płot, całość otacza ogrodzenie wykonane ze stalowej siatki.
Muzeum Wincentego Witosa
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/WIERZCHOS%C5%81AWICE_dom_W._Witosa%2C_fot._M._Ja%C5%82oszy%C5%84ska_MIK_2016_%286%29_%2830100729754%29.jpg/240px-WIERZCHOS%C5%81AWICE_dom_W._Witosa%2C_fot._M._Ja%C5%82oszy%C5%84ska_MIK_2016_%286%29_%2830100729754%29.jpg)
Muzeum Wincentego Witosa jest oddziałem Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie. Placówkę muzealną utworzono 27 grudnia 1971 roku uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie pod nazwą Dom Wincentego Witosa w Wierzchosławicach. Inicjatorami utworzenia muzeum byli działacze ludowi ze Stanisławem Mierzwą na czele oraz rodzina Wincentego Witosa. Pierwszą kierowniczką muzeum została wnuczka Wincentego Witosa, Joanna Steindel. Początkowo muzeum podlegało merytorycznie Muzeum Etnograficznemu w Krakowie i Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa. Po reformie administracyjnej w 1975 roku zostało włączone w struktury Muzeum Okręgowego w Tarnowie[5].
W domu mieszkalnym utrzymano autentyczny wygląd wnętrz. W gabinecie Wincentego Witosa zachowały się meble, dokumenty i rzeczy osobiste trzykrotnego premiera II Rzeczypospolitej. W domu można też zobaczyć izbę czarną (kuchnię) i pokój pani domu z okresu międzywojennego[6].
W zaadaptowanym budynku inwentarskim (stajni) znajduje się wystawa przedstawiająca biografię Wincentego Witosa, a także izba z pamiątkami po jego współpracowniku Stanisławie Mierzwie[2]. W stodole zgromadzono narzędzia i sprzęty rolnicze używane w gospodarstwie rolnym przez Witosa. W spichlerzu tzw. małej stodole umieszczono kolekcję historycznych sztandarów organizacji ludowych, najstarszym okazem jest sztandar tarnowskiego zarządu powiatowego Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” z 1928 roku[7].
Muzeum organizuje zajęcia edukacyjne dla uczniów[8].
Druga część muzeum mieści się w rodzinnym domu, w którym Wincenty Witos się urodził.
Osobny artykuł: Stary Dom w Wierzchosławicach.
Przypisy
- ↑ Muzeum Okręgowe w Tarnowie – Oddział w Wierzchosławicach [online], www.muzeum.tarnow.pl [dostęp 2017-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-27] .
- ↑ a b Muzeum Wincentego Witosa. bobik hugo 2015-07-16. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ Joanna Steindel (1920-2012) – wnuczka Witosa, pierwszy kierownik Muzeum, „salon24.pl” [dostęp 2017-09-23] (pol.).
- ↑ a b Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa [online], www.tpmw.pl [dostęp 2017-09-23] .
- ↑ Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach ma 50 lat [online], MuzeOn, 31 sierpnia 2022 [dostęp 2024-01-25] (pol.).
- ↑ Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach – Moja Małopolska, „Moja Małopolska”, 27 maja 2016 [dostęp 2017-09-23] (pol.).
- ↑ Muzeum Okręgowe w Tarnowie-Muzeum Wincentego Witosa, „plan4fun.pl” [dostęp 2017-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-23] (pol.).
- ↑ Oferta edukacyjna – Muzeum Witosa w Wierzchosławicach [online], Muzeum Okręgowe w Tarnowie [dostęp 2019-11-29] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Strona Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa
- Ekspozycja stała w Muzeum Wincentego Witosa